Solo czy w grupie? – jak ćwiczyć umiejętność współpracy

Pierwsze próby współpracy

Rozwój kontaktów społecznych rozpoczyna się właściwie w chwili, gdy dziecko nawiązuje pierwszy kontakt z dorosłym – odpowiada na jego spojrzenie spojrzeniem, naśladuje minę. To początki „współpracy” z otoczeniem. Już kilkumiesięczne dzieci z dużą uwagą przyglądają się innym dzieciom, a z czasem te kontakty stają się coraz bardziej złożone. Małe dzieci jednak nie umieją bawić się „razem”. Dwu- i trzylatki bawią się obok siebie, a kolegów traktują jak inne obiekty warte zbadania, stąd dotykanie, popychanie i wyrywanie zabawek. W miarę rozwoju dzieci spędzają coraz więcej czasu z rówieśnikami: w przedszkolu, szkole czy w czasie zabaw na podwórku. Stwarza to wiele okazji do tego, aby nauczyć się:

  • komunikować werbalnie i niewerbalnie, zależnie od sytuacji,
  • radzić sobie z emocjami: własnymi i innych osób,
  • nawiązywać relacje z innymi,
  • bronić siebie, swojego zdania i swoich praw,
  • wyrażać opinie, uczucia, krytykę, ale też je przyjmować,
  • rozwiązywać problemy i radzić sobie z konfliktami,
  • stosować się do reguł i zasad obowiązujących w danej grupie, ale też w czasie gry czy zabawy.

„W przeciętnej klasie uczniowie to soliści. Wprawdzie razem się bawią, ćwiczą na WF-ie, odpoczywają na przerwie, ale na swoje szkolne osiągnięcia pracują w pojedynkę. Także poza szkołą niewiele – prócz zabawy – robią wspólnie. (Magdalena Goetz)

Zabawy kształtujące umiejętność współpracy w grupie

Każda zabawa, w której dzieci wchodzą ze sobą w interakcje, jest czymś, co uczy je tego, jak współdziałać z innymi. Często jednak dzieci nie radzą sobie z tym, wiele tu bowiem zależy od osobowości i doświadczeń dziecka. Jedne dzieci mogą się wycofywać i stawać z boku, a inne są tak autorytarne, że ich zachowanie też nie pozwala na dobrą zabawę. Rolą dorosłych: rodziców, wychowawców, instruktorów jest uważna obserwacja aktywności dzieci i w razie potrzeby proponowanie takich gier, które umożliwią wspólną zabawę, wzmocnią pewność siebie czy nauczą zwracania uwagi na innych.

Układanka

Każde dziecko otrzymuje do wykonania jedno zadanie, które jest tylko częścią pewnej całości. Dopiero złożenie wszystkich elementów układanki pozwoli grupie uzyskać całość obrazu. Może to być czytanie tekstu (każde dziecko otrzymuje jeden fragment), rozwiązywanie zadania matematycznego czy prowadzenie doświadczenia lub obserwacji przyrodniczej – aby uzyskać dobry wynik z zadania czy sprawdzianu na nim opartego, trzeba dobrze poznać także to, co przygotowali inni.

Gry kooperacyjne

To alternatywa dla tradycyjnych gier opartych na rywalizacji. Twórca tej idei, Jim Deacove zaczął od takiej zmiany zasad gry w Scrabble, aby gracze starali się razem zdobyć jak najwięcej punktów. To prowokowało do pomocy inny, a wysoki wynik wypracowany wspólnie dawał więcej radości. Stąd pomysł na stworzenie gier, w których obowiązuje zasada „grajcie jak przyjaciele, nie jak wrogowie”, na przykład: „Archipelag”, „Oczy Dżungli”, „Zamki na piasku”.

 
Kinder auf Baumstamm

Wąż

Dzieci stają jedno za drugim trzymając się w pasie. Ostatnie wkłada za pasek chustkę. Głowa węża ma za zadanie złapać chustkę, co ogon musi oczywiście uniemożliwić.

Rybacy

Dwoje dzieci tworzy sieć, w którą musi złapać biegające wokół „ryby”. Nie mogą się rozdzielić. Każde złapane dziecko tworzy kolejne oko sieci, więc rybom coraz trudniej uciec, ale też „sieć” musi współpracować.

Tylko we dwoje

Jest wiele zabaw, które wymagają współpracy w możliwie najmniejszej grupie – parze. Można polecić dzieciom, aby:

  • przyniosły do celu balonik trzymany między głowami (bez pomocy rąk),
  • przeniosły bez rozlewania kubek z wodą postawiony na tacy (każde dziecko trzyma jeden uchwyt),
  • jedno dziecko przeprowadziło drugie – mające zawiązane oczy – przez tor przeszkód ustawiony w pokoju lub na podwórku,
  • transport wody: dzieci dostają do dyspozycji plastikowe butelki lub kubeczki, jedną taśmę i jeden nożyk – ich zadaniem jest przetransportowanie określonej ilości wody zbudowanym przez siebie rurociągiem.

Warto poczytać:

  1. „Grupa bawi się i pracuje cz.I.”- red. O. Tokarczuk, UNUS 1994.

  2. „Grupa bawi się i pracuje cz.II.” – J. Rojewska, UNUS 2000.

  3. „Zabawy na współpracę.”- I.Flemming, J. Fritz, JEDNOŚĆ 1999.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *